Foto: uit open bronnen
Hoe bouw je een harmonieus gezamenlijk leven op met oudere familieleden
Een gezamenlijk leven met oudere familieleden vereist vaak ongewone flexibiliteit, veel geduld en vindingrijkheid van de jongere generatie. Naarmate mensen ouder worden, verandert hun manier van denken, wat leidt tot een van de grootste problemen van ouderdom – verlies van flexibiliteit in denken. Oude mensen laten zich leiden door ideeën en regels die ze tientallen jaren geleden hebben geleerd en die sindsdien hun oorspronkelijke betekenis kunnen hebben verloren. Bovendien zijn er problemen met het geheugen en het denken in het algemeen. Dit resulteert in gewoonten die vreemd of zelfs onhandig kunnen lijken, en hun behoefte aan aandacht en zorg neemt zienderogen toe.
Door deze psychologische eigenaardigheden van ouderdom te begrijpen, is het echter mogelijk om samen een normaal leven op te bouwen, menen deskundigen. Een sleutelelement voor succesvol samenleven is het veranderen van de benadering van communicatie – in plaats van een direct beroep te doen op het verlorene, moet de flexibiliteit van de logica worden gericht op gevoelens. In het algemeen, net als in veel andere situaties, zijn het geduld en gevoel voor humor die beter helpen om spanningen in relaties met oudere mensen te voorkomen.
Communicatietechnieken: van logica naar emotie
Een van de belangrijkste kenmerken van ouderen is het verlies aan flexibiliteit in denken. De oudere generatie laat zich vaak leiden door regels en opvattingen die tientallen jaren geleden zijn aangeleerd en die hun relevantie al verloren kunnen hebben. Directe argumenten of logisch bewijs van de ineffectiviteit van deze regels kunnen alleen maar beledigend zijn of spanning veroorzaken.
Als het gedrag van de oudere persoon niet schadelijk is, is het daarom beter om ze te laten handelen zoals ze gewend zijn. Als oma er bijvoorbeeld van overtuigd is dat een fruitmasker rimpels gladstrijkt op haar hoge leeftijd, dan is dat haar goed recht en mag dat niet ontkend worden.
Gebruik humor en geduld. In situaties waarin senioren hun achterhaalde regels proberen uit te breiden naar jouw leven (bijvoorbeeld met betrekking tot hoe vaak je je haar wast met zeep), probeer dan methoden van visuele agitatie of lichte humor in plaats van ruzie te maken. Je kunt gepassioneerd praten over de unieke eigenschappen van moderne producten of parallellen trekken met vroeger. Het kan ook werken om te zeggen dat het niet zo vaak wassen van je haar in het verleden meer te maken had met economische redenen dan met haarverzorging.
De techniek van castling, of gevoelsoverdracht
Deze techniek is een effectieve manier om te communiceren wanneer een oudere persoon hardnekkig zijn mening of advies oplegt, niet gebaseerd op logische argumenten maar op zijn eigen fysieke gewaarwordingen of al lang bestaande gewoontes.
Het punt is dat oudere mensen, door jongere mensen te observeren, onbewust hun ervaringen en hun huidige fysieke beperkingen op hen projecteren. Als je oma bijvoorbeeld zelf zwakte in haar armen voelt, begint ze zich zorgen te maken dat je zeker een zware melkbus zult laten vallen als je geen extra tas meeneemt. Op dezelfde manier kan iemand die het grootste deel van zijn leven een hoofddoek heeft gedragen, fysiek een “kou” in zijn hoofd voelen als je zonder hoed de deur uitgaat.
Om conflicten te vermijden en vasthoudendheid te verwijderen, kan de techniek van gevoelsoverdracht werken; het kan een oudere helpen om het ongemak te voelen dat ze voor iemand creëren. In plaats van ruzie te maken over de logica van het dragen van een hoed of tas, moet je proberen zijn gevoel over te dragen op zichzelf door een situatie te creëren waarin hij een soortgelijk ongemak voelt. Een goed voorbeeld is de zin: “voor mij is het dragen van een hoed hetzelfde als rondlopen zonder sjaal”.
Door deze vergelijking kan de persoon zich realiseren dat zijn eis een ongemak voor jou creëert dat hij zelf nooit zou willen doorstaan. Deze methode kan helpen om de voortdurende ’tirannie’ van advies snel en zonder belediging te beëindigen, omdat de oudere persoon, nu hij het experiment heeft opgegeven, zich zal realiseren dat zijn gevoelens niet universeel zijn.
Verander de omgeving in plaats van de persoon
Vaak zijn de problemen in het dagelijks leven die oudere mensen veroorzaken niet omdat ze gemeen of koppig zijn, maar omdat ze het fysiek moeilijk vinden om zich anders te gedragen. Leeftijdgerelateerde veranderingen maken bepaalde activiteiten ongemakkelijk: als iemand moeite heeft om naar een hoge plank te reiken, zal hij waarschijnlijk alle benodigde spullen, zoals potten of bekers, op tafel laten staan. Als het voor iemand moeilijk is om zijn huisdieren eten te gaan geven, zal hij ze waarschijnlijk een stuk van zijn bureau gooien.
Dit fenomeen is nauw verwant aan het zogenaamde ‘veldgedrag’ dat kenmerkend is voor veel oudere mensen. Ze reageren op onmiddellijke signalen die hun zintuigen beïnvloeden, zoals het zien van een volle tafel of het miauwen van hongerige katten. Daarbij kunnen ze prioritaire taken of belangrijke omstandigheden vergeten, zoals het feit dat de vloer een half uur geleden is gedweild.
Een oudere persoon overtuigen om dit gedrag of deze gewoonte te veranderen is tijdverspilling. Het is veel gemakkelijker en effectiever om de situatie zelf te veranderen, dat wil zeggen, om de omgeving om hem of haar heen te organiseren. Dit betekent dat je essentiële spullen niet op hoge of ongemakkelijke planken moet leggen, maar op makkelijk toegankelijke plaatsen, zoals de laden van de keukentafel.
Het is ook belangrijk om externe signalen die ongewenst gedrag uitlokken te minimaliseren: dieren moeten gevoerd worden voordat ze aan tafel gaan zitten, of opgesloten worden in de gang. Deze methode, die bestaat uit het veranderen van de organisatie van de ruimte in plaats van de persoon, helpt om veel huishoudelijke problemen te voorkomen.
Interesse behouden door communicatie
Oude mensen zie je vaak dezelfde verhalen vertellen, wat vaak vermoeiend is voor de mensen om hen heen. Deze herhaling is echter een duidelijk signaal van hun behoefte aan aandacht en hersenstimulatie.
In plaats van met “één oor” naar verhalen te luisteren of afgeleid te worden door hun eigen gedachten, moet er oprechte interesse getoond worden. Een belangrijke techniek is het stellen van vervolgvragen over details, en dan meer en meer, dieper ingaan op de herinneringen. In plaats van alleen maar te knikken, kun je bijvoorbeeld vragen naar een oud recept, gezegde of ritueel dat in het verhaal wordt genoemd.
Deze aanpak brengt niet alleen nieuwe, voorheen onbekende interessante details van de familie- of cultuurgeschiedenis aan het licht, maar zorgt er ook voor dat de hersenen van de oudere actief aan het werk gaan om vergeten details te reconstrueren.
Betrokken raken bij dingen helpt senioren langer te leven
Het is wetenschappelijk bewezen dat het afsterven van neuronen na het veertigste levensjaar kan versnellen door hun inactiviteit en verminderde behoefte om nieuwe informatie te begrijpen. Na verloop van tijd, als de cirkel van gebruikelijke activiteiten, herinneringen en gedachten smaller wordt, sterven de cellen die niet langer nodig zijn af en wordt de achteruitgang van geheugen en denken onomkeerbaar. Om veroudering te vertragen en cognitieve functies te behouden, moeten de hersenen voortdurend aan het werk zijn.
Langdurig en comfortabel samenwonen met oudere familieleden hangt in grote mate af van het ondersteunen van hun mentale activiteit en voortdurende betrokkenheid bij het gezinsleven.
Haalbare activiteiten vinden en ze integreren in het dagelijks leven
Hoewel het vaak verleidelijk is voor de jongere leden van het gezin om alles zelf te doen zodat de oudere “uit de weg” is, is dit strategisch gezien verkeerd. Integendeel, het is de moeite waard om activiteiten te vinden die niet fysiek belastend zijn voor de oudere persoon en die een gevoel van vraag en nut behouden. Een drukbezet persoon heeft noch de tijd noch de mogelijkheid om anderen voortdurend in de gaten te houden en te vervelen met advies.
Om mentale activiteit te stimuleren moet je regelmatig boeken op tafel zetten in de buurt van de favoriete plek van het familielid, met hem bespreken wat hij op tv heeft gezien of zelfs aanbieden om een exotisch product te proberen waarvoor je een nieuwe ervaring moet begrijpen. Dit zorgt voor een regelmatige stroom van nieuwe informatie en houdt de neurale activiteit op gang.
Hoe dichter onze familieleden bij de ouderdom komen, hoe flexibeler, geduldiger en vindingrijker we moeten zijn in de communicatie. Dan zal het leven met ouderen minder zorgen en klachten met zich meebrengen.
